Nghiên cứu chế tạo vắc-xin tái tổ hợp phòng hai bệnh phù đầu và phó thương hàn lợn

Năm 2015, nhóm nghiên cứu do TS. Vũ Khắc Hùng, Phân viện Thú y miền Trung, Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn đứng đầu đã tiến hành nghiên cứu chế tạo thành công vaccine tái tổ hợp phòng hai bệnh phù đầu và phó thương hàn lợn. Các kết quả nghiên cứu sẽ bổ sung nguồn tư liệu quý giá cho việc xây dựng quy trình sản xuất vaccine tái tổ hợp, đáp ứng nhu cầu sử dụng vaccine có giá thành rẻ của thị trường, an toàn và hiệu quả cao.

Các nội dung nghiên cứu chính của đề tài bao gồm: Tạo chủng vaccine Salmonella Cholerasuis nhược độc có 2 gene crp và asd bị đột biến làm chủng biến nạp. Tạo chủng vaccine Salmonella Cholerasuis nhược độc có 2 gene bị đột biến làm tế bào chủ mang plasmid tái tổ hợp đã được dòng hóa hai kháng nguyên của vi khuẩn E. coli. Nghiên cứu xây dựng quy trình sản xuất vaccine (quy trình sản xuất, kiểm nghiệm, bảo quản và sử dụng vaccine).

Qua quá trình nghiên cứu nhóm nghiên cứu đã tạo thành công chủng vaccine Salmonella Choleraesuis có 2 gene crp và asd đột biến mang plasmid tái tổ hợp chứa kháng nguyên ngoại lai stx2e và F18ab. Chủng vaccine mang plasmid tái tổ hợp được dòng hóa kháng nguyên ngoại lai không thay đổi hình thái khuẩn lạc, kích thước, tốc độ sinh trưởng, các đặc tính sinh hóa so với chủng Salmonella Choleraesuis có 2 gene crp, asd đột biến; Có khả năng tổng hợp kháng nguyên tái tổ hợp FedF-Stx2e; Độc lực của chủng giảm đi nhiều so với chủng gốc khi xác định trên chuột nhắt trắng.

Chủng vi khuẩn Salmonella Choleraesuis có 2 gene crp và asd đột biến mang plasmid tái tổ hợp mang kháng nguyên ngoại lai stx2e và fedF rất ổn định và đủ chất lượng để sử dụng làm chủng vaccine.

Sản xuất thử nghiệm được 5 lô vaccine đảm bảo các yêu cầu tái tổ hợp dưới dạng đông khô, quy trình cơ sở sản xuất vaccine tái tổ hợp dạng đông khô, quy trình cơ sở kiểm nghiệm vaccine tái tổ hợp, quy trình bảo quản vaccine và tiêu chuẩn cơ sở vaccine: tiêu chuẩn thuần khiết, an toàn, hiệu lực, dạng đóng gói, nhiệt độ bảo quản.

Vaccine đạt yêu cầu về an toàn và hiệu lực khi thử nghiệm trên thực địa: trong số 334 con lợn được tiêm vaccine, không có con nào bị ốm chết nghi do phó thương hàn, trong đó ở những đàn không được tiêm vaccine 44/651 con bị ốm nghi bệnh phó thương hàn (31 con) và phù đầu lợn (11 con). Trong số 31 con ốm nghi bệnh phó thương hàn có 2 con chết do không được điều trị kịp thời. Như vậy, khi tiêm vaccine tái tổ hợp trên diện hẹp, lợn sau khi tiêm vaccine với thành phần kháng nguyên Salmonella và E.colo đều có tác dụng bảo hộ, đạt tiêu chuẩn cơ sở.

Hiện nay, tại Việt Nam có hai loại vaccine phòng bệnh phó thương hàn lớn đó là vaccine vô hoạt và vaccine nhược độc. Vaccine vô hoạt được sản xuất dưới dạng nước có bổ sung các chất bổ trợ làm tăng cường và kéo dài khả năng miễn dịch. Vaccinen nhược độc được sản xuất dưới dạng đông khô kết hợp với Pasteurella Mutocida nhược độc phòng 2 bệnh phó thương hàn và tụ huyết trùng lợn. Ưu điểm của vaccine kép nhược độc dạng đông khô là an toàn, hiệu lựu cao, giá thành hạ. Đối với bệnh phủ đầu trên lợn do E.coli gây ra, hiện nay có một số số cơ sở sản xuất vaccine phòng bệnh phù đầu ở dạng bacterin. Đến nay vẫn chưa có vaccine tái tổ hợp phòng hai bệnh trên. Để phòng hai bệnh trên cần phải tiêm hai mũi vaccine khác nhau, gây stress lớn cho lợn, ảnh hưởng đến tốc độ tăng trưởng của lợn. Do đó, việc áp dụng những kỹ thuật tiên tiến để nghiên cứu chế tạo vaccine tái tổ hợp đa giá chất lượng cao, giá thành hạ với một lần tiêm có thể phòng được nhiều bệnh sẽ góp phần hạn chế những thiệt hại do bệnh gây ra. Các gene kháng nguyên phòng bệnh phù đầu lợn được lấy từ các chủng phân lập tại Việt Nam nên hiệu lực của vaccine sẽ cao hơn so với nhập ngoại, do đó có khả năng cạnh tranh cao trên thị trường.